praca 1.
PDF
Skimina, E., Harasimczuk, J., Cieciuch, J. (2022). Podstawowe standardy edytorskie naukowych tekstów psychologicznych w języku polskim na podstawie reguł APA 7. Wydawnictwo Liberi Libri. https://doi.org/10.47943/lib.9788363487560

Struktura tekstu

Cytowania

Interpunkcja i ortografia

Stosowanie kursywy

Liczby i statystyki

Tabele i rysunki

Zapis bibliografii

STRUKTURA TEKSTU  Podział tekstu

Ogólne zasady

Podział
Dłuższy tekst naukowy powinien być podzielony na spójne i wyróżnione jednostki informacyjne, które są opatrywane odpowiednio sformatowanymi śródtytułami.

Hierarchia
Można wykorzystać pięć stopni śródtytułów (ułożonych hierarchicznie). Nie należy oznaczać śródtytułów cyframi lub literami.

„Entery”
Nie należy wstawiać pustych wierszy („enterów”) przed lub po śródtytule – nawet jeśli śródtytuł znajduje się w ostatnim wierszu na danej stronie, a treść sekcji rozpoczyna się na stronie kolejnej.

Wcięcie akapitu
Każdy akapit treści sekcji (nawet bezpośrednio po śródtytule) powinien rozpoczynać się wcięciem na jedną domyślną odległość tabulatora, z wyjątkiem:

  • Streszczenia tekstu,
  • cytatu powyżej 40 słów,
  • pozycji w Bibliografii, gdzie wcięte są drugi i każdy kolejny, ale nie pierwszy wiersz danej pozycji na liście.
Formatowanie śródtytułów w tekście napisanym po angielsku
śródtytuł 1°

Wyśrodkowany, Pogrubiony, Główne Słowa Zaczynające się Wielką Literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 2°

Wyrównany do Lewej, Pogrubiony, Główne Słowa Zaczynające się Wielką Literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 3°

Wyrównany do Lewej, Pogrubiony, Pisany Kursywą, Główne Słowa Zaczynające się Wielką Literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 4°

  Wcięty, Pogrubiony, Główne Słowa Zaczynające się Wielką Literą, Zakończony Kropką. Tekst rozpoczyna się w tym samym wierszu i wraz ze śródtytułem stanowi jeden akapit. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 5°

  Wcięty, Pogrubiony, Pisany Kursywą, Główne Słowa Zaczynające się Wielką Literą, Zakończony Kropką. Tekst rozpoczyna się w tym samym wierszu i wraz ze śródtytułem stanowi jeden akapit. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

Formatowanie śródtytułów w tekście napisanym po polsku
śródtytuł 1°

Wyśrodkowany, pogrubiony, pierwsze słowo zaczynające się wielką literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 2°

Wyrównany do lewej, pogrubiony, pierwsze słowo zaczynające się wielką literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 3°

Wyrównany do lewej, pogrubiony, pisany kursywą, pierwsze słowo zaczynające się wielką literą

 Tekst rozpoczyna się od nowego akapitu. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 4°

  Wcięty, pogrubiony, pierwsze słowo zaczynające się wielką literą, zakończony kropką. Tekst rozpoczyna się w tym samym wierszu i wraz ze śródtytułem stanowi jeden akapit. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

śródtytuł 5°

  Wcięty, pogrubiony, pisany kursywą, pierwsze słowo zaczynające się wielką literą, zakończony kropką. Tekst rozpoczyna się w tym samym wierszu i wraz ze śródtytułem stanowi jeden akapit. Lorem, ipsum dolor sit amet consectetur adipisicing elit. Repellat, quas hic. Provident cum suscipit illo vero odit natus assumenda ut, explicabo veniam dolor saepe ratione at consectetur mollitia, unde aut?

Różne sekcje tekstu naukowego i ich śródtytuły

Kolejność
Śródtytuły stosujemy po kolei, w każdej sekcji zaczynając zawsze od śródtytułu 1° - do śródtytułu 5°, ale nie trzeba wykorzystywać wszystkich poziomów śródtytułów. Jeśli praca ma bardzo prostą strukturę, można zastosować nawet tylko ten pierwszy stopień śródtytułów.

Co najmniej dwa
Powinno się unikać stosowania tylko jednego śródtytułu danego rodzaju wewnątrz danej sekcji. Lepiej jest zastosować co najmniej dwa śródtytuły danego rodzaju wewnątrz sekcji lub nie stosować żadnego.

Od nowej strony
W przypadku takich sekcji jak: Streszczenie, Wprowadzenie (zaczynającej się tytułem artykułu), Bibliografia oraz Załącznik A (i każdy kolejny) – należy je rozpoczynać od nowej strony, a ich oznaczenia zapisywać u góry strony, wyśrodkowane i pogrubione (a więc zgodnie z zapisem właściwym śródtytułom 1°).

STRUKTURA TEKSTU  Przypisy

Ogólne zasady

Rodzaje przypisów
Możliwe są dwa rodzaje przypisów: dolne (zamieszczane na dole strony) oraz końcowe (zamieszczane na końcu całego tekstu). Jeżeli tekst zawiera przypisy końcowe, należy zamieścić je w osobnej sekcji zatytułowanej Przypisy końcowe, zaczynającej się od nowej strony za Bibliografią. Sugerujemy jednak stosowanie przypisów dolnych, ponieważ łatwiej z nich korzystać w przypadku publikacji w wersji elektronicznej. Dalsze reguły i rekomendacje dotyczą przypisów dolnych.

Jedna myśl
Należy do niezbędnego minimum ograniczyć stosowanie przypisów uzupełniających informacje w tekście, a istotne treści powinny zostać wkomponowane w tekst główny. Jeśli jednak wprowadza się przypis dolny, to powinien zawierać on tylko jedną myśl. Bardziej złożone treści uzupełniające należy przenieść do Załącznika lub Materiałów uzupełniających.

Oznaczanie przypisów
Należy numerować wszystkie przypisy kolejno, tak jak pojawiają się w tekście, używając do tego cyfr arabskich. W tekście cyfry te przyjmują formę indeksów górnych. Sugerujemy, aby w przypadku prac zbiorowych rozpoczynać numerację przypisów od 1 dla każdego z rozdziałów.

Informacje o prawach autorskich

Umiejscowienie
Zamieszczanie w tekście dłuższych cytatów, a także przedrukowywanie lub adaptowanie skal, tabel czy rysunków, wymaga podania informacji o prawach autorskich. W przypadku długich cytatów lub skal, zapisuje się je w przypisach dolnych, natomiast w przypadku tabel i rysunków – w adnotacji.

Uzyskanie zgody
W niektórych przypadkach konieczne jest uzyskanie zgody właściciela Copyright na dokonanie przedruku lub adaptacji wybranych treści (np. tabeli lub rysunku). Odpowiedzialność za uzyskanie zgody spoczywa na autorze tekstu. Zgoda nie jest potrzebna, kiedy autor korzysta z zasobów domeny publicznej, a także w przypadku większości licencji Creative Commons. Wówczas wystarczy tylko zamieścić stosowny odsyłacz bibliograficzny.

Sposób zapisu informacji o prawach autorskich
Artykuł w czasopiśmie

Źródło: „Tytuł artykułu”, A. Autor i B. Autor, rok, Tytuł Czasopisma, numer rocznika(numer zeszytu), s. numer strony (DOI w formie linku lub URL) . Copyright rok Nazwa Właściciela Copyright. Przedrukowane (lub zaadaptowane) za zgodą Nazwa Właściciela Copyright.

Źródło: „Mowa ciała dzieci w wieku szkolnym”, J. Kowalski i G. Nowak, 2010, Psychologia Współczesna, 3(1), s. 15 (https:// www.psychologia-wspolczesna.pl/tom3/mowa-ciala-dzieci.html). CC BY 4.0.

Książka

Źródło: Tytuł książki (s. numer strony), A. Autor i B. Autor, rok, Wydawnictwo (DOI w formie linku lub URL). Copyright rok Nazwa Właściciela Copyright. Przedrukowane (lub zaadaptowane) za zgodą Nazwa Właściciela Copyright.

Źródło: Mowa ciała (s. 338), K. Iksińska i Z. Igrekowa, 2012, Wydawnictwo Psychologii Społecznej (https://doi.org/10.1202/ wps.2012.03.007). Copyright 2012 Wydawnictwo Psychologii Społecznej. Przedrukowane za zgodą Wydawnictwa Psychologii Społecznej.

Rozdział w książce

Źródło: „Tytuł rozdziału”, A. Autor, B. Autor i C. Autor, w: D. Redaktor i E. Redaktor (red.), Tytuł książki (wyd. numer wydania, s. numer strony), rok, Wydawnictwo (DOI w formie linku lub URL). Copyright rok Nazwa Właściciela Copyright. Przedrukowane (lub zaadaptowane) za zgodą Nazwa Właściciela Copyright.

Źródło: „Osobowość z pogranicza”, Z. Malinowska, w: I. Rybicki i L. Wierzbicka (red.), Zaburzenia osobowości (wyd. 2, s. 291), 1996, Łódzkie Wydawnictwo Naukowe. Copyright 1996 Łódzkie Wydawnictwo Naukowe. Zaadaptowane za zgodą Łódzkiego Wydawnictwa Naukowego.

Artykuł na stronie internetowej

Źródło: Tytuł artykułu, A. Autor i B. Autor, rok, Nazwa strony internetowej (DOI w formie linku lub URL). Copyright rok Nazwa Właściciela Copyright. Przedrukowane (lub zaadaptowane) za zgodą Nazwa Właściciela Copyright.

Źródło: Wczesna interwencja terapeutyczna, Centrum Wspierania Rozwoju, 2020 (https://www.cwr.pl/artykuly/wczesnainterwencja.html). Copyright 2020 Centrum Wspierania Rozwoju.

CYTOWANIA  Odsyłacze

Ogólne zasady

Referring & quoting
W literaturze psychologicznej występują dwa sposoby cytowania innych prac. Pierwszym z nich jest odwoływanie się do tekstu bez jego dosłownego przytaczania (referring), drugim – dosłowne przytaczanie fragmentu tekstu (direct quotations).

Odsyłacze
Każde cytowanie innej pracy jest w tekście opatrzone odpowiednim odsyłaczem bibliograficznym do cytowanej pracy, zawierającym nazwisko autora (bez imion i inicjałów) i rok publikacji. Jeśli nazwisko i rok nie pojawiają się w tekście, należy je wpisać w nawiasie okrągłym. Spis cytowanej literatury znajduje się na końcu tekstu w sekcji zatytułowanej Bibliografia.

Zapis odsyłaczy do cytowanych prac

1–2 autorów
Jeśli praca ma dwóch autorów, za każdym razem w odsyłaczu bibliograficznym w tekście lub w nawiasie należy podawać oba nazwiska, oddzielając je spójnikiem i, oraz rok publikacji.
Mischel (1968) wykazał, że zachowanie w znacznym stopniu zależy od czynników sytuacyjnych.
Korelacje między cechami osobowości a zachowaniem w konkretnych sytuacjach były niskie (Mischel, 1968).
W swojej słynnej książce z 1968 r. Mischel przedstawił krytykę teorii cech osobowości. Eysenck i Fajkowska (2009) zaprezentowali teorię efektywności przetwarzania informacji.
Teoria efektywności przetwarzania informacji znalazła potwierdzenie w badaniach (Eysenck i Fajkowska, 2009).

Trzech autorów
Jeśli praca ma trzech lub więcej autorów, należy podać nazwisko tylko pierwszego autora, dodając skrót i in. (et al.) oraz rok. Reguła ta ma zastosowanie do odsyłaczy w tekście oraz do odsyłaczy w nawiasie. W przeciwieństwie do reguły APA 6, skrót i in. należy stosować już od pierwszego cytowania danej pracy trzech lub więcej autorów.
Thalmayer i in. (2020) przeprowadzili badania psycholeksykalne na językach afrykańskich.
Badania psycholeksykalne były prowadzone także w krajach afrykańskich (Thalmayer i in., 2020).

Autor korporatywny

Może wystąpić np. w formie pełnej nazwy własnej:

Uniwersytet Rzymski (2003)
(Uniwersytet Rzymski, 2003)

...albo w formie powszechnie znanego skrótowca:

  • pierwsze cytowanie:
  • Narodowe Centrum Nauki (NCN, 2011)
    (Narodowe Centrum Nauki [NCN], 2011)

  • kolejne cytowania:
  • NCN (2011)
    (NCN, 2011)

Komunikacja osobista
Informacja uzyskana w komunikacji osobistej może obejmować prywatne listy, notatki, wiadomości elektroniczne, rozmowy osobiste, rozmowy telefoniczne, wygłoszone wykłady itp. Nie należy włączać takich informacji jako pozycji do Bibliografii, ponieważ zwykle nie są ogólnie dostępne (jeśli są, należy je włączyć do Bibliografii). Podaje się je jedynie jako odsyłacze w tekście. Należy wtedy podać inicjały i nazwisko autora informacji oraz jak najdokładniejszą datę jej uzyskania.
A. B. Nowak (komunikacja osobista, 24 czerwca 2018)
(A. B. Nowak, komunikacja osobista, 24 czerwca 2018)

Przypadki szczególne zapisów odsyłaczy

Podobny zapis
W przypadku odsyłaczy do dwóch różnych prac zawierających trzech lub więcej autorów oraz ten sam rok, które po skróceniu mają taki sam zapis, należy podać nazwiska pierwszych autorów i tak wielu kolejnych autorów, jak to konieczne do rozróżnienia dwóch prac, a następnie dodać skrót i in.
Na przykład:
Nowak, Kowalski, Iksińska i Igrekowa (2010)
oraz:
Nowak, Kowalski, Złotopolska, Malinowska i Wiśniewski (2010)
byliby zapisywani po skróceniu jako:
Nowak i in. (2010).
Aby uniknąć niejednoznaczności, stosuje się następujący zapis:
Nowak, Kowalski, Iksińska i Igrekowa (2010) oraz Nowak, Kowalski, Złotopolska i in. (2010) zaproponowali pierwszy model tego zjawiska.

Nazwiska
Jeśli w tekście odwołujemy się do prac różnych autorów, którzy mają takie same nazwiska, ale różne inicjały, należy wpisać inicjały imion tych autorów przy każdym odwołaniu się do pracy w tekście, nawet jeśli chodzi o inny rok publikacji.
W tekście zasadniczym:
A. Nowak (2010) zaproponował trzyczynnikowy model.
Inny model wyróżnia cztery czynniki (B. Nowak, 2012).

W Bibliografii:
Nowak, A. (2010). Tytuł książki. Wydawnictwo.
Nowak, A., Kowalski, C. (2015). Tytuł książki. Wydawnictwo.
Nowak, B. (2012). Tytuł książki. Wydawnictwo.

Pierwsze nazwiska
Gdy mamy do czynienia z takimi samymi nazwiskami występującymi na pierwszym (ale nie drugim lub kolejnym) miejscu w odwołaniu się do prac dwóch lub więcej autorów, wówczas należy podać inicjał pierwszego autora przy każdym odwołaniu się do pracy w tekście.
Inny model wyróżnia cztery czynniki (B. Nowak, 2012).
Model trzyczynnikowy został zweryfikowany empirycznie (A. Nowak i Kowalski, 2015).

W tej samej pracy
Jeżeli kilkoro autorów tej samej pracy nosi to samo nazwisko, nie ma potrzeby uwzględniania w odsyłaczu bibliograficznym ich inicjałów ani imion. W takiej sytuacji należy zastosować standardowy format odsyłacza z nazwiskami autorów i rokiem publikacji.
(Block i Block, 1980)

Tożsame inicjały
Jeżeli dwóch cytowanych autorów nosi to samo nazwisko i ich inicjały się nie różnią, należy stosować standardowy format odsyłacza z nazwiskiem i rokiem publikacji. Jeśli jednak ważne jest podkreślenie, że pod tym samym nazwiskiem kryją się dwie różne osoby, najlepiej podać w odsyłaczu bibliograficznym pełne imiona obu autorów.
Krzysztof Nowak (2012) stwierdził, że ta dyspozycja jest uwarunkowana genetycznie, podczas gdy Karol Nowak (2017) wymienia wiele jej potencjalnych uwarunkowań środowiskowych.

Kolejność podawania odsyłaczy

ALFABETYCZNIE
W przypadku odwoływania się do dwóch lub więcej prac w tym samym nawiasie należy uporządkować je alfabetycznie według nazwisk pierwszych autorów, czyli w taki sposób, jak pojawiają się w Bibliografii. Odsyłacze do kolejnych prac oddziela się średnikiem.
W literaturze obecne są konkurencyjne modele tego zjawiska (Kowalski i Wiśniewski, 1998; Nowak, 1991).

Według daty
Dwie lub więcej prac tego samego autora należy uporządkować rosnąco według roku publikacji. Prace znajdujące się w druku należy umieścić na końcu. Nazwisko autora należy podać tylko raz, a dla kolejnych prac – wpisać tylko datę.
Wyniki najnowszych badań eksperymentalnych są niejednoznaczne (Nowak, 2020, 2021, w druku).

Zob. też
Można oddzielić odsyłacz do głównej pracy od pozostałych odsyłaczy w nawiasach przez wpisanie skrótu zob. też: (see also) przed mniej ważnymi pracami, które powinny być uporządkowane alfabetycznie.
Doniesienia z badań podważają założenie o ortogonalności tych czynników (Nowak, 2001; zob. też: Kowalski, 1999; Wiśniewski i in., 2007).

A, B, C
Jeśli kilka prac tego samego autora (lub autorów) zostało opublikowanych w tym samym roku, należy wstawić litery a, b, c itd. po roku publikacji (bez spacji między rokiem a literą). Należy powtarzać zapis roku dla każdej publikacji. Oznaczenia te powinny widnieć również w Bibliografii, przy czym poszczególne zapisy bibliograficzne należy uporządkować alfabetycznie według tytułu. Oznaczenia a, b, c itd. powinny być przyporządkowane kolejnym publikacjom na podstawie ich kolejności w Bibliografii, a nie na podstawie kolejności ich cytowania w tekście.
W ostatnich latach można obserwować wzrost zainteresowania tym zjawiskiem (Nowak i Kowalski, 2018a, 2018b, w druku; Wiśniewski, 2020a, 2020c).

Odsyłacze w cytowaniu pośrednim i cytowaniu dzieł klasycznych

UNIKAJ
Cytowanie pośrednie polega na powoływaniu się na tekst, do którego autor nie miał bezpośredniego dostępu, a który zna jedynie z innej pracy. Należy unikać tego rodzaju cytowania. Stosuje się je wyłącznie wtedy, gdy oryginalna praca jest bardzo trudno dostępna lub niedostępna w znanym autorowi języku.

ZAPIS
W Bibliografii powinno się znaleźć źródło wtórne (to, z którego autor korzystał), natomiast w tekście należy podać nazwisko autora oryginalnego dzieła oraz rok jego wydania (jeśli jest znany), a następnie po przecinku zapisać odsyłacz do wtórnego źródła poprzedzony przyimkiem za: z dwukropkiem.
Allport (1966, za: Nowak, 2000) zaproponował inne ujęcie tego problemu.

Rok nieznany
Jeśli autor omawia czyjąś koncepcję, badania itd. opisane w pracach, do których nie miał bezpośredniego dostępu, a które zna ze źródeł wtórnych i nie może wskazać daty żadnej konkretnej niedostępnej publikacji poświęconej omawianej tematyce, powinien powołać się jedynie na źródło, z którego korzystał.
W swojej teorii Allport (za: Nowak, 2000) wyróżnił dwa aspekty tego zjawiska.

Dzieła klasyczne
Przy cytowaniu bardzo starych prac, do których oryginalnego pierwszego wydania nie ma dostępu, należy podać rok tłumaczenia, z którego się korzysta, poprzedzając go skrótem tłum., lub rok wydania, z którego się korzysta, dopisując przed nim skrót wyd. Jeśli znana jest data oryginalnej publikacji, należy wstawić ją w odsyłacz, a za nią wstawić datę wydania, z którego autor korzystał. Obie daty są przedzielone ukośnikiem.
(Platon, tłum. 1980)
(Spinoza, wyd. 1988)
Watson (1890/1987)

Kanon oznaczania
Jeśli fragmenty klasycznych prac są jednakowo oznaczane we wszystkich wydaniach numeracją rozdziałów, wersetów itp., to do oznaczenia fragmentu pracy, z którego się korzysta, należy użyć tych oznaczeń zamiast numerów strony.
(Szekspir, 1623/1995, 1.3.36–37)

DZIEŁA RELIGIJNE
Dzieła religijne są traktowane jako nieposiadające autora, dlatego też w odsyłaczach bibliograficznych zamiast nazwiska autora wstawia się tytuł dzieła.
(Biblia Tysiąclecia, Pnp 2,10–14)

UMIEŚĆ
Wszystkie opublikowane prace cytowane w tekście wymagają zapisu w Bibliografii, włączając dzieła klasyczne. Zapisy w Bibliografii powinny odnosić się do całości dzieła, a nie tylko wykorzystywanych fragmentów (tj. całe książki, całe rozdziały prac zbiorowych lub całe artykuły).

Pomijanie roku w zapisie odsyłaczy bibliograficznych w tekście

WIELOKROTNIE
Jeśli w jednym akapicie kilkakrotnie odwołujemy się do pracy tego samego autora lub tych samych autorów poprzez przywołanie ich nazwisk w tekście poza nawiasem, to rok publikacji umieszczamy w nawiasie tylko za pierwszym razem. Jeśli jednak nazwiska pojawiają się w nawiasie, zawsze należy podać rok publikacji.
W swoim modelu Nowak i Kowalski (2000) podkreślają istotne znaczenie lęku. Nowak i Kowalski twierdzą wręcz, że lęk odgrywa kluczową rolę w tym procesie.

PIERWSZY RAZ
Jeśli w pierwszym odsyłaczu w danym akapicie zarówno nazwisko, jak i rok są umieszczone w nawiasie, należy wpisać rok w nawiasie przy następnym pojawieniu się nazwiska autora tej samej publikacji w tekście poza nawiasem.
Istotną rolę w tym procesie może odgrywać lęk (Nowak i Kowalski, 2000). Nowak i Kowalski (2000) twierdzą wręcz, że rola lęku jest kluczowa.

Ten sam AUTOR
Jeżeli w danym akapicie cytujemy więcej niż jedną pracę tego samego autora (lub tych samych autorów), w każdym odsyłaczu należy zapisać rok, niezależnie od tego, czy nazwisko pojawia się w tekście, czy w nawiasie.

CYTOWANIA  Dosłowne przytaczanie fragmentów tekstu

Ogólne zasady

ODSYŁACZE
W przypadku dosłownego przytaczania fragmentu tekstu należy w odsyłaczu w tekście podać nazwisko autora, rok publikacji źródła oraz numery stron lub akapitu (jeśli strony nie są numerowane). Jeżeli odsyłacz bibliograficzny pojawia się w zdaniu przed cytatem, nawias z numerem strony należy umieścić bezpośrednio po cytowanym fragmencie.
(Kowalski, 2012, s. 33–34)
(Nowak, 2020, akapit 3)
Kwiatkowski (2017) zauważył, że „tekst cytowany” (s. 27).

KRÓTKI CYTAT
Jeśli cytat składa się z mniej niż 40 słów, należy go włączyć w tekst w podwójnym cudzysłowie apostrofowym. Jeśli cytat pojawia się na początku lub w środku zdania, pełny odsyłacz bibliograficzny do źródła cytatu wraz z numerem strony powinien znaleźć się na końcu zdania.
„Tekst cytowany” kontynuacja zdania (Nowak, 2018, s. 131).
Początek zdania „tekst cytowany” (Wiśniewska, 2020, s. 18).

DŁUGI CYTAT
Jeśli cytat składa się z 40 lub więcej słów, należy go wydzielić z tekstu głównego bez użycia cudzysłowu. Taki cytat powinien zaczynać się od nowej linii i być wcięty od lewego marginesu w stosunku do reszty tekstu. Wcięcie całego cytatu powinno być takiej samej wielkości jak wcięcie początku akapitu zwykłego tekstu. Jeśli wewnątrz cytatu znajduje się więcej niż jeden akapit, drugi i każdy kolejny akapit należy oznaczyć dodatkowym wcięciem w pierwszym wierszu (wielkości połowy wcięcia stosowanego w zwykłym akapicie). Taki cytat powinien mieć interlinię taką samą jak reszta tekstu. Nie należy wstawiać pustych wierszy przed cytatem ani po nim. Jeśli odsyłacz do cytowanego źródła nie znalazł się w tekście głównym w zdaniu wprowadzającym cytat, należy wstawić nawias z odsyłaczem bibliograficznym do cytowanego źródła na końcu cytatu, za ostatnim znakiem interpunkcyjnym.
Pojęcie motywacji nie jest jednoznaczne:
Wydaje się, że motywację można byłoby […] potraktować z jednej strony jako dyspozycję do uruchamiania, podtrzymywania, ukierunkowywania danych form zachowań (co podkreśla wymiar względnej stabilności pewnych form zachowań i możliwość przewidywania prawdopodobnych kierunków zachowań), a z drugiej jako aktualnie przebiegający proces podjętej aktywności ukierunkowanej na spełnienie pewnych celów, któremu towarzyszą rozmaite odczucia (emocje) i który angażuje różne formy życia psychicznego (jak np. myślenie, pamięć).
 Podobnie jak w przypadku emocji również przy analizie motywacji warto uwzględnić cztery jej poziomy, tj. predyspozycje, dyspozycje, stany i procesy. (Gasiul, 2018, s. 224)

Dokładność przytaczanego dosłownie tekstu

SIC!
Dosłowne cytaty muszą być przytaczane dokładnie. Z wyjątkiem zasad tu opisanych przytaczany tekst powinien zawierać oryginalną pisownię, nawet jeśli jest ona niepoprawna, np. pod względem interpunkcji. Jeśli jakakolwiek niezgodność oryginalnego tekstu ze współczesnymi zasadami pisowni mogłaby wprowadzić czytelnika w błąd, należy za tym błędem wstawić w nawiasach kwadratowych wyraz sic! pisany kursywą.

Można zmienić
Pierwsza litera pierwszego słowa w cytacie może być zmieniona na wielką lub małą – w zależności od kontekstu, w jakim pojawiają się cytowane słowa. Znak interpunkcyjny na końcu cytatu może być zmieniony tak, by pasował do składni wypowiedzenia, w którym znalazł się cytat. Ponadto w języku polskim dopuszczamy zmianę końcówki fleksyjnej tak, by pasowała do składni zdania, w którym pojawia się cytat. Takie zmiany nie wymagają wskazania.

Przytaczane odsyłacze
Dopuszczalne jest niepomijanie odsyłaczy zawartych w przytaczanym tekście. Prace, do których odnoszą się takie odsyłacze, nie powinny być umieszczone w Bibliografii, jeśli nie są cytowane w tekście zasadniczym. Jeśli jednak odsyłacze są pomijane, obowiązuje reguła określająca, w jaki sposób zapisywane jest pomijanie części tekstu.

Trzeba wskazać

Wskazania wymagają następujące zmiany:

  • Włączanie tekstu: należy użyć nawiasów kwadratowych (nie okrągłych), by do cytatu włączyć tekst (uzupełnienie czy wyjaśnienie) spoza cytowanej pracy.
  • „Rozwój myślenia refleksyjnego odgrywa w życiu kluczową rolę, gdyż wywołuje zmianę w całej osobowości [tekst spoza cytatu], także w jej strukturach nieświadomych, powstałych w oparciu o wczesnodziecięce doświadczenia” (Ledzińska, 2020, s. 132).
  • Pomijanie części tekstu znajdującego się w środku cytatu: należy w tym celu użyć wielokropka w nawiasie kwadratowym. Wielokropka nie należy wstawiać na początku ani na końcu cytatu.
  • „Można stwierdzić, że w ramach transcendencji duchowej […] dają się wyróżnić dwie podstawowe formy: transcendencja religijna i niereligijna” (Piotrowski, 2018, s. 34).
  • Podkreślanie znaczenia tekstu. Jeśli autor chce podkreślić znaczenie słowa lub słów w cytacie, powinien zapisać je kursywą. Bezpośrednio za treścią wyróżnioną kursywą należy umieścić w nawiasach kwadratowych zapis [wyróżnienie A. B.], gdzie A. B. to inicjały autora wyróżnienia. Inicjały należy oddzielić od siebie za pomocą spacji.
  • „Tekst cytowany niewyróżniony tekst wyróżniony [wyróżnienie A. B.] tekst cytowany niewyróżniony” (Kowalska, 2009, s. 76).
Dosłowne przytaczanie tekstu z Internetu

Nr strony/akapitu
W przypadku cytowania materiałów z Internetu, należy podać w nawiasach okrągłych nazwisko autora, rok i numer strony. Jeśli dokument nie ma numeracji stron, należy podać numer akapitu (jeśli akapity są oznaczone numerami), zapisując go jako np. akapit 5.
Jak pisze Żechowski (2020): „poglądy, emocje, myśli terapeuty [...] niewątpliwie przenikają do terapii i pacjent w jakimś stopniu ma o nich swoje wyobrażenie” (akapit 5).

Brak numeru
Jeśli dokument nie ma numeracji akapitów ani stron, ale zawiera nagłówki, należy przytoczyć treść nagłówka, a po przecinku podać numer akapitu w danej sekcji.
Skorupa (2021) wyjaśniając, na czym polega kontenerowanie, podaje, że „rodzic-kontener pozwala dziecku wrzucać w siebie swoje wątpliwości dotyczące więzi i znajomości z innymi ludźmi i pomaga je wyjaśniać” (część Pytania w kontenerowaniu, akapit 3).

SKRÓĆ
W przypadku, gdy nagłówki są zbyt długie, by je przytaczać w całości, należy zamiast nich użyć krótkiego, ale sensownego tytułu zapisanego kursywą wewnątrz nawiasów okrągłych, składającego się z pierwszych słów długiego tytułu oryginalnego. Zgodnie z polskimi normami edytorskimi ucięcie długiego nagłówka na końcu oznacza się wielokropkiem bez nawiasów.
„Tekst cytowany” (Nowak i in., 2008, Sensowny początek długiego nagłówka…, akapit 2).

INTERPUNKCJA I ORTOGRAFIA  Interpunkcja

Cudzysłów

RODZAJE
W języku angielskim występują cudzysłowy podwójne “tekst” i pojedyncze ‘tekst’. W języku polskim należy używać podwójnego cudzysłowu apostrofowego: „tekst”. W pewnych sytuacjach należy używać też cudzysłowu ostrokątnego «tekst».

Podwójny „ ”

Podwójnego cudzysłowu apostrofowego należy używać, aby:

  • podać literę, słowo, część słowa, frazę, zdanie jako przykład językowy
  • Wyjaśnili różnicę miedzy efektywny a efektowny.
  • wymienić w tekście słowa użyte jako bodźce w eksperymencie; w przypadku długiej listy bodźców należy je zaprezentować w tabeli – wówczas nie wymaga to stosowania cudzysłowu
  • wprowadzić słowo lub frazę będące ironicznym komentarzem, kolokwializmem lub sformułowaniem stworzonym przez autora; zastosowanie cudzysłowu dotyczy tylko pierwszego użycia danego wyrazu bądź wyrażenia
  • przytoczyć treść pozycji testowej (item) lub instrukcji; jeśli instrukcja jest długa, należy ją wydzielić zgodnie z zasadami zapisu długich cytatów
NIE UŻYWAĆ

Nie należy używać cudzysłowu, aby:

  • przytoczyć nazwę innej sekcji z danego tekstu; należy je pisać kursywą
  • Szczegółowa procedura doboru próby została omówiona w sekcji Metoda.
  • przytoczyć znaczenie liczb na skali pomiarowej; należy je pisać kursywą
  • Osoby badane ustosunkowały się do pozycji testowych na skali od 1 (nigdy) do 7 (zawsze).
  • przytoczyć liczbę; należy zapisać ją prostą czcionką
  • Na ekranie wyświetlano liczbę 33.
  • zbagatelizować znaczenie wyrazu; należy zapisać go prostą czcionką
  • Nauczyciel nagrodził uczniów żetonami.
  • wprowadzić techniczny lub kluczowy termin; należy go zapisać kursywą.
  • Określenia model podstawowy używamy, aby wskazać model, do którego są porównywane inne, bardziej skomplikowane modele.

ostrokątny « »
W tekście ciągłym należy używać podwójnego cudzysłowu apostrofowego („”), by włączyć cytat w tekst. Cudzysłów ostrokątny (« ») służy do wyróżniania fragmentu tekstu, który już jest wyróżniony przez podwójny cudzysłów apostrofowy.
Kowalski (2012) stwierdził, że „tekst cytowany «cytat w cytacie» kontynuacja cytatu” (s. 19).
Jednak w przypadku długiego cytatu (cytat zawierający 40 słów lub więcej), do którego oznaczenia nie używa się cudzysłowu, należy użyć podwójnego cudzysłowu apostrofowego do oznaczenia cytowanej treści wewnątrz przytaczanego cytatu.

TYTUŁY
Zgodnie z regułami APA 7 (a więc w tekstach pisanych w języku angielskim) tytuł artykułu oraz rozdziału książki przytaczany w tekście powinien być zapisywany w cudzysłowie. Zgodnie z polskimi normami edytorskimi dopuszczalne jest stosowanie w takich sytuacjach zarówno cudzysłowu, jak i kursywy. Ze względu na reguły dotyczące zapisu wielkich liter w tytułach, przyjęte w niniejszych Standardach, proponujemy jednolitą regułę mówiącą, że każdy tytuł należy zapisywać kursywą. Reguła ta dotyczy tytułów książek, ich rozdziałów, artykułów, sekcji danego artykułu oraz nazw kwestionariuszy i ich skal.

Kreski typograficzne
dywiz/łącznik (hyphen)
  • Jest najkrótszą kreską [‑]
  • Nie jest otaczany spacjami
  • Stosuje się w złożeniach, np. czarnobiały, czarymary, Bielsko-Biała
  • Aby utworzyć ten znak w MS Word, wystarczy wcisnąć klawisz [‑] obok zera na klawiaturze
półpuza (en dash)
  • Kreska szerokości litery „n” [–]
  • Jako myślnik (międzywyrazowy znak interpunkcyjny) jest otaczana spacjami, np. Polska interpunkcja to wiedza dość trudna.
  • Jako znak pisarski oznaczający zakres (od–do) nie jest otaczana spacjami, np. lata 20112012, s. 1030, t. 13
  • Jako znak pisarski w wyrażeniach ukazujących relacje między różnymi osobami, instytucjami, państwami itp. nie jest otaczana spacjami, np. szczyt ReganGorbaczow, pakt RibbentropMołotow, choroba HeinegoMedina, prawo BougueraLambertaBeera, lot LondynChicago
  • Aby utworzyć ten znak w MS Word, należy wcisnąć klawisze [Ctrl] + [Num-] na klawiaturze lub skorzystać z opcji Symbole
minus (minus sign)
  • Kreska [−]
  • Przy oznaczaniu wartości ujemnych nie wstawia się spacji pomiędzy znakiem minus a liczbą, np. wartość ujemna: 3,23
  • Jako znak odejmowania minus jest otaczany spacjami z obu stron, np. 4 2 = 2
  • Ten znak jest dostępny w sekcji „Operatory matematyczne” oraz w MS Word w Symbolach [U + 2212]
Nawias
STOSOWANIE

Należy używać nawiasów okrągłych (parentheses), aby:

  • wyróżnić niezależne elementy wypowiedzi
  • Zależność między X i Y malała wraz ze wzrostem wartości moderatora (zob. rysunek 7).
  • wyróżnić w tekście odsyłacze bibliograficzne
  • Nowak i Kowalski (1991) zaproponowali model integrujący wcześniejsze prace teoretyczne.
    Można uznać, że „tekst cytowany”, co potwierdzają dotychczasowe badania (Nowak i Kowalski, 1991, s. 13).
  • wprowadzić skrótowiec
  • Narodowe Centrum Nauki (NCN) obchodziło swoje 10-lecie we wrześniu 2021 r.
  • wyróżnić litery porządkujące wątki wewnątrz zdania lub akapitu
  • Można wyróżnić trzy aspekty tego zjawiska: (a) aspekt 1, (b) aspekt 2 i (c) aspekt 3.
  • pogrupować wyrażenia matematyczne i określić kolejność wykonywania działań matematycznych
  • (k − 1)/(g − 2)
  • przedstawić numery identyfikacyjne wykorzystanych wzorów i równań
  • a + b = c (1)
  • przedstawić w tekście wartości statystyczne, które same w sobie nie zawierają nawiasu
  • ...był istotny statystycznie (p < 0,05).
  • zapisać stopnie swobody.
  • t(75) = 2,19; F(2, 116) = 3,71
Kwadratowe [ ]

Należy używać nawiasów kwadratowych [brackets], aby:

  • przedstawić wartości, które stanowią granice przedziałów ufności
  • Wskaźnik RMSEA wyniósł 0,056; 95% CI [0,040; 0,068], dzięki czemu model można uznać za dobrze dopasowany do danych.
  • przedstawić wewnątrz cytatu treść umieszczoną tam przez osobę inną niż autor cytatu
  • Tekst główny „tekst cytowany [tekst dodany przez autora tekstu głównego] tekst cytowany” (Nowak, 1992, s. 13).
  • wskazać rodzaj źródła w zapisie bibliograficznym
  • Wileński, A., Praski, B. (2022). Muzyka łagodzi obyczaje [baza danych]. Open Science Framework. https://doi.org/10.18/OSF.IO/PW
  • włączyć dodatkową treść w nawias okrągły
  • (w badaniu na większej próbie [N = 570] uzyskali podobne wyniki)

UWAGA! W wyrażeniach matematycznych kolejność umieszczania nawiasów kwadratowych i okrągłych jest odwrotna. Nawiasy okrągłe pojawiają się wewnątrz kwadratowych, a te – wewnątrz klamrowych.
1 + {20 – [6 − (4 + 9)]}

NIE NALEŻY
Nie należy używać nawiasów okrągłych, by wprowadzić treść wewnątrz innego nawiasu okrągłego. W zamian należy użyć nawiasów kwadratowych lub innych znaków interpunkcyjnych:
(definiowana przez takie określenia, jak np. szczery, uczciwy i skromny; Ashton i in., 2004) (International Personality Item Pool [IPIP]; Goldberg i in., 2006)
Nie należy też używać jednego nawiasu okrągłego po drugim, w zamian należy użyć średnika:
(np. dwuczynnikowy; Nowak i Kowalski, 1999)

INTERPUNKCJA
Jeśli zdanie lub ciąg zdań objętych nawiasem kończy się wykrzyknikiem, pytajnikiem lub wielokropkiem, to taki znak umieszczamy przed nawiasem zamykającym. Natomiast kropkę stawiamy za nawiasem zamykającym. Zgodnie ze standardem APA 7 kropka kończąca całe zdanie znajdujące się w nawiasie powinna być przed nawiasem zamykającym, jednak w języku polskim kropkę stawia się za nawiasem zamykającym.

Inne znaki interpunkcyjne

Średnik
Należy użyć średnika, aby oddzielić od siebie elementy, które już zawierają w sobie przecinek. Po średniku powinna znaleźć się spacja. Są pewne różnice między językami polskim i angielskim w zapisie średnika w statystykach. Ponieważ separatorem w ułamku dziesiętnym w języku angielskim jest kropka, takie ułamki mogą być oddzielane za pomocą przecinka. Jest to reguła właściwa dla języka angielskiego i zgodna z APA 7. W polskim zapisie ułamki dziesiętne podawane są tradycyjnie po przecinku, zatem do oddzielenia dwóch liczb, z których co najmniej jedna jest liczbą dziesiętną powinno się stosować średnik (np. kiedy liczba stopni swobody w analizie wariancji jest liczbą dziesiętną).
F(2,45; 116) = 3,71.
95% CI [0,012; 0,036]

Ukośnik

Wokół znaku ukośnika (slash, virgule) nie stawia się spacji. Należy używać ukośnika, aby:

  • pokazać alternatywę wyrazów lub wyrażeń, np. dla alternatywy: duszność spoczynkowa lub wysiłkowa, zapisuje się:
  • duszność spoczynkowa/wysiłkowa
  • pokazać alternatywę w części relacji, w której użyto półpauzy
  • relacja rodzic/nauczyciel–dziecko
  • oddzielić licznik od mianownika
  • x/y
  • oddzielić od siebie różne jednostki miary towarzyszące wartości liczbowej (np. w ilorazie jednostek miary)
    7 kg/m2
    ale nie stosuje się go w wyrażeniu słownym:
    wyłożono 7 kg na metr kwadratowy
  • oddzielić w odsyłaczu bibliograficznym datę pierwszego wydania od daty wydania, z którego w rzeczywistości korzystaliśmy.
  • Freud (1923/1961)

INTERPUNKCJA I ORTOGRAFIA  Skróty i skrótowce

Co jest czym?

Skrótowce
Skrótowce (zwane też akronimami) są skróconymi zapisami wielowyrazowych nazw własnych (np. IPIP jest skrótowcem od International Personality Item Pool) lub nazw pospolitych (np. RTV – radio i telewizja, DNA – deoxyribonucleic acid, czyli kwas dezoksyrybonukleinowy), które pełnią funkcję wyrazów (odmieniają się, np. PSL-u, PSL-owi itd., są produktywne słowotwórczo, np. PSL-owiec).

Skróty
Skróty to skrócenia (obecne tylko w piśmie) do jednej lub kilku liter często używanych i ogólnie znanych wyrazów lub grup wyrazowych, np. s. (strona), zob. (zobacz), m.in. (między innymi).

Skrótowce

W tekście
Skrótowców nazw należy używać rzadko, a decyzję o ich stosowaniu należy podjąć z uwzględnieniem zasady zrozumiałości dla różnych odbiorców. Należy użyć najpierw pełnej nazwy, obok której w nawiasie powinien się znaleźć jej skrócony zapis (nie dotyczy to standardowych oznaczeń jednostek miary), a następnie konsekwentnie do końca tekstu stosować albo pełną nazwę, albo skrótowiec.
Skale regulacji nastroju (SRN) zostały skonstruowane przez Wojciszke (2003).
(Skale regulacji nastroju [SRN])
Skale regulacji nastroju (SRN; Wojciszke, 2003)
(Skale regulacji nastroju [SRN]; Wojciszke, 2003)

W rysunkach/tabelach
Należy wyjaśnić skrótowce umieszczone na rysunku lub w tabeli (poza powszechnie stosowanymi skrótowcami statystyk, np. M, SD). Dotyczy to każdego rysunku i tabeli, w której umieszczone są skrótowce, nawet jeśli są to te same skrótowce na kilku rysunkach lub w kilku tabelach. Należy unikać wprowadzania skrótowców w tytułach rysunków lub tabel, jeśli nie pojawiają się one w rysunku lub tabeli. Skrótowce powinny zostać wyjaśnione w adnotacjach pod każdą tabelą lub rysunkiem.

W śródtytule
Skrótowiec może występować w śródtytule, jeżeli został wcześniej wyjaśniony w tekście. Nie należy wyjaśniać skrótowca w śródtytule. Jeżeli rozwinięcie skrótowca występuje po raz pierwszy w śródtytule, należy wprowadzić skrótowiec dopiero przy kolejnym użyciu pełnej nazwy.

Początek zdania
Nie należy zaczynać zdania od słowa zapisywanego małymi literami lub wolno stojącego symbolu (np. α). Jeżeli symbol jest połączony ze słowem (np. β-endorfiny), można rozpocząć od niego zdanie tylko wtedy, gdy jest to konieczne, by uniknąć niefortunnego zapisu. Nie ma przeciwwskazań do rozpoczynania zdania od skrótowców pisanych wielkimi literami (np. APA).

Wyjątki
Niektórych skrótowców nie trzeba rozwijać. Dotyczy to tych, które weszły do powszechnego użycia (np. IQ, HIV) i dzięki temu są ogólnie zrozumiałe.

Skróty

Jednostki miar
Należy używać skrótów i symboli dla metrycznych i niemetrycznych jednostek miary, którym towarzyszą wartości liczbowe (np. 4 cm). Nie należy powtarzać zapisu skróconych jednostek miary, gdy wiele wartości odnoszących się do nich występuje obok siebie.
16–30 kHz
0,3; 1,5 i 3,0 mg/dl

NIE SKRACAĆ
Należy rozwijać skróty jednostek, których nie poprzedzają wartości liczbowe.
mierzony w centymetrach
By uniknąć niejasności, nie należy skracać następujących jednostek czasu, nawet jeśli poprzedzają je wartości liczbowe: dzień, tydzień, miesiąc.

SI
Jednostki miary należące do międzynarodowego układu jednostek miar (SI, international system of units) należy zapisywać zgodnie z tym układem.
→ LINK, pod którym można pobrać broszurę .pdf: The International System of Units (SI)

Jednostki czasu
Należy używać skrótów następujących jednostek czasu: h (godzina), min (minuta), s (sekunda), ms (milisekunda), ns (nanosekunda). Dodatkowo dopuszcza się użycie polskiego skrótu godz. (godzina).

CZĘSTE
Poniżej wymienione są często występujące w tekstach wyrazy i wyrażenia, które zalecamy podawać w formie skrótów. Użycie innych skrótów, w szczególności tych stosowanych w opisach bibliograficznych, regulują inne zasady Standardów.
i tak dalej | itd. to znaczy | tzn. i tym podobne | itp. tak zwane | tzw. między innymi | m.in. zobacz | zob. na przykład | np. punkt | pkt porównaj | por. pod tytułem | pt.

INTERPUNKCJA I ORTOGRAFIA  Wielkie i małe litery

Zapis wielką literą

Wielką literą należy pisać:

  • słowo rozpoczynające zdanie oraz słowo rozpoczynające kilkuzdaniowy fragment tekstu następujący po dwukropku, np. kilkuzdaniowy cytat lub opis procedury:
    Według Strelaua (2019): „Aktywność, przejawiająca się w liczbie i zakresie podejmowanych działań o określonej wartości stymulacyjnej, odgrywa istotną rolę w regulacji poziomu aktywacji. Duży poziom aktywności idzie w parze z niską reaktywnością i odwrotnie” (s. 331).
    Zgodnie z APA 7 wielką literą należy rozpocząć również pojedyncze zdanie następujące po dwukropku. W języku polskim dopuszcza się rozpoczynanie pełnego zdania po dwukropku małą literą. Jeżeli jednak fragment tekstu po dwukropku składa się z kilku zdań, zawsze należy każde z nich rozpocząć wielką literą. Zgodnie z regułami języka polskiego dłuższe fragmenty po dwukropku można przenieść do osobnego akapitu.
  • nazwy części tekstu (np. Metoda, Dyskusja) pojawiające się w tymże tekście, przy czym – w odróżnieniu od zaleceń APA 7 – nagłówki te należy zapisywać kursywą.
    Zostało to omówione w Dyskusji.
    W pisowni angielskiej dopuszczalne jest zapisywanie wielką literą wyrazów pospolitych nazywających sekcje tekstu, na co nie pozwalają reguły polskiej ortografii. W niniejszym zaleceniu traktujemy nazwy sekcji tekstu jako swoiste tytuły, w związku z czym możemy je pisać wielką literą, lecz jednocześnie niezbędne jest użycie kursywy.
Zapis małą literą

Małą literą należy pisać:

  • nazwy zmiennych i czynników
    ekstrawersja, zewnętrzne umiejscowienie kontroli
    Zgodnie z APA 7 nazwy czynników są zapisywane wielką literą, natomiast nazwy zmiennych niewyłonionych w analizie czynnikowej lub analizie głównych składowych oraz efektów – małą literą. Wyjątkiem jest zapis zmiennych i efektów w modelach z interakcją, w których występuje znak mnożenia – w tym przypadku nazwy zmiennych i efektów są zapisywane wielką literą. W języku polskim wszystkie nazwy zmiennych, czynników i efektów powinny być zapisywane małą literą.
  • rzeczowniki pisane przed liczbami lub literami, które oznaczają określone miejsce w uporządkowanej kolejności, np. tabele, rysunki
    Wskaźniki dopasowania znajdują się w tabeli 2.
    Na rysunku 4 został przedstawiony mechanizm powstawania uzależnień.

    Zgodnie z APA 7 rzeczowniki takie pisze się wielką literą. Jest to zgodne z zasadami języka angielskiego, ale nie polskiego. Dlatego też w języku polskim powinno się je zapisywać małą literą.
  • nazwy warunków i grup w eksperymencie
  • grupa eksperymentalna i grupa kontrolna
  • nazwy praw, teorii, modeli, procedur statystycznych i hipotez
    teoria detekcji sygnałów
    Nazwy niektórych teorii zyskały status nazwy własnej, zatem dopuszcza się ich zapis wielką literą.
    model Wielkiej Piątki, Regulacyjna Teoria Temperamentu
  • niedokładne i skrócone nazwy metod pomiaru, z wyjątkiem nazw własnych wchodzących w skład nazwy.
    test słownictwa, test kolorów Stroopa, test sortowania kart
Zapis tytułów i nazw kwestionariuszy

TYLKO PIERWSZE
Tytuły i podtytuły artykułów, książek i rozdziałów w pracach zbiorowych należy zawsze zapisywać według tych samych zasad: wielką literą zapisuje się tylko pierwsze słowo tytułu oraz nazwy własne będące jego częścią. Dotyczy to zarówno tytułów przytaczanych w tekście, jak i stanowiących element zapisu bibliograficznego, niezależnie od tego, czy jest to tytuł w języku polskim czy obcym.
Explaining measurement nonequivalence using multilevel structural equation modelling: The case of attitudes toward citizenship rights
Występuje tu rozbieżność między polskimi Standardami a APA 7. Według APA 7 w niektórych sytuacjach wszystkie główne słowa w tytułach są zapisywane wielkimi literami (np. kiedy tytuły są przytaczane w tekście), a w innych stosuje się powyżej opisane reguły przyjęte w języku polskim (np. w zapisach bibliograficznych). Sugerujemy, aby w języku polskim stosować konsekwentnie te same reguły zapisu tytułów, niezależnie od miejsca, w którym tytuł jest przytaczany.

Wyjątek
Wyjątek stanowi zapis tytułów czasopism, w których wszystkie słowa rozpoczyna się wielką literą. Jest to zgodne zarówno z APA 7, jak i z regułami języka polskiego. Natomiast w przypadku podtytułów czasopism, zgodnie z polską normą, wielką literą zapisuje się jedynie pierwsze słowo.
Roczniki Psychologiczne
Studia Psychologica: Theoria et praxis

KWESTIONARIUSZE

Zgodnie z APA 7 nazwy kwestionariuszy zapisywane są wielkimi literami, np. Portrait Values Questionnaire. Jest to jednak niezgodne z normami języka polskiego. Nazwy kwestionariuszy w języku polskim powinny być zapisywane zgodnie z następującymi regułami:

  • Nazwa kwestionariusza jest tytułem, zatem tylko pierwsze słowo pisane jest wielką literą, natomiast pozostałe – małą (z wyjątkiem nazw własnych, czyli np. nazwiska lub nazwy miejscowości w tytule kwestionariusza).
  • Zgodnie z regułami zapisu tytułów nazwa kwestionariusza powinna być zapisana kursywą.
  • Skrótowiec nazwy kwestionariusza zapisywany jest wielkimi literami pismem prostym.
  • Oryginalne nazwy obcojęzycznych kwestionariuszy zapisywane są kursywą, zgodnie z regułą zapisywania obcojęzycznych nazw tłumaczonych na język polski. Jeśli jest to nazwa angielska, powinna ona być zapisana wielkimi literami zgodnie z oryginalnym zapisem.
    Nowak skonstruował Kwestionariusz typów osobowości (KTO). W ostatnich latach KTO był stosowany przede wszystkim w badaniach osób w okresie średniej dorosłości. Ugodowość została zmierzona Portretowym kwestionariuszem osobowości (Portrait Personality Questionnaire [PPQ]). Właściwości psychometryczne PPQ są zadowalające.

SKALE
Do zapisu nazw skal wchodzących w skład kwestionariusza proponujemy stosowanie podobnych reguł do tych dotyczących kwestionariusza. Jeżeli nazwy skal są tożsame z nazwami zmiennych, należy pamiętać o stosowaniu zapisu zgodnego ze znaczeniem, w jakim użyto danej nazwy, tzn. jeżeli mamy na myśli mierzoną zmienną, zapisujemy ją pismem prostym i małymi literami.
Współczynnik zgodności wewnętrznej skali Ekstrawersji wyniósł 0,81.
Poziom ekstrawersji w grupie 1 był istotnie wyższy niż w grupie 2.

STOSOWANIE KURSYWY  Kursywa

Zapis tytułów

TYTUŁY
Kursywę (którą ogólnie stosować należy rzadko) należy używać w przypadku przytaczania tytułów, np.:
W 1961 roku w książce pt. Pattern and growth in personality Allport zaprezentował swoją koncepcję osobowości.
Reguła ta dotyczy tytułów książek, rozdziałów książek, czasopism, artykułów w czasopismach i na stronach internetowych, filmów, nagrań wideo, programów TV oraz mikrofilmów. Niektóre z tych tytułów są pisane zgodnie z APA 7 kursywą, inne pismem prostym. Zgodnie z regułą zapisu tytułów w niniejszych Standardach, wszystkie tytuły przytaczane w tekście zasadniczym zapisywane są kursywą.

Wyróżnienie w kursywie
Jeśli w oryginalnym tytule występują elementy złożone kursywą (inne tytuły, nazwy itp.), to przytaczając taki tytuł, elementy te składamy czcionką antykwową (prosty krój pisma, w odróżnieniu od pochylonej kursywy). Na przykład jeśli oryginalny tytuł ma pisownię: Why Mikey’s right and my key’s wrong, to powołując się na niego, należy napisać np.
Chiat (1983) w artykule zatytułowanym Why Mikey’s right and my key’s wrong

Inne przypadki stosowania kursywy

Kursywę należy stosować również w następujących przypadkach:

  • w zapisie nazw sekcji tekstu oraz nazw kwestionariuszy i ich skal
  • Zostało to omówione w Dyskusji.
    Impulsywność została zmierzona Kwestionariuszem typów emocjonalności (KTE).
  • w zapisie nazw rodzajów, gatunków i typów roślin i zwierząt w języku łacińskim
  • Canis lupus
  • przy pierwszym użyciu w tekście nowego, technicznego lub kluczowego terminu lub etykiety
  • Pojęcie to będzie dalej określane terminem samoregulacja.
  • w słowach, które mogą być źle zrozumiane bez kursywy (w poniższym przykładzie słowo „mała” jest nazwą grupy, a nie określeniem jej wielkości)
  • osoby przyporządkowano do małej grupy.
  • w literach użytych jako symbole statystyczne lub zmienne algebraiczne
  • d Cohena = 0,84
    r = 0,57 (p < 0,001)
  • w oznaczeniu liczebności grupy badanej (duża litera N) i liczebności części grupy badanej (mała litera n)
  • N = 900, n = 300
  • w numerach roczników czasopism (volume) w Bibliografii
  • Polish Psychological Bulletin, 12(2), 154–165.
  • w opisywaniu wartości skali w kwestionariuszu
  • w kwestionariuszu zastosowano skalę od 1 (nigdy) do 7 (zawsze)
  • przy podawaniu oryginalnych obcojęzycznych pojęć lub nazw tłumaczonych na język polski – reguła ta dotyczy tylko pierwszego użycia obcojęzycznego terminu
  • śledzenie mowy (speech tracking)
  • w tytule tabeli/rysunku zapisanym nad tabelą/rysunkiem
  • Tabela 1
    Tytuł tabeli
    Rysunek 3
    Genogram rodziny X
Przypadki, w których nie należy stosować kursywy

Kursywy nie należy stosować w następujących przypadkach:

  • w wyrazach i wyrażeniach pochodzenia obcego, które jednak są powszechnie stosowane i dawno zadomowione w polszczyźnie
  • a priori, a posteriori, de facto, sensu stricto, status quo, pro forma, explicite
  • do zapisu znaków interpunkcyjnych sąsiadujących z elementami zapisywanymi kursywą, np. przecinków i kropek oddzielających elementy zapisu bibliograficznego; powinny one być zapisywane prostą czcionką:
    Psychologia Wychowawcza, 50(3), 31–45.
    Nie dotyczy to znaków interpunkcyjnych, które stanowią element całości zapisywanej kursywą, np. znak zapytania na końcu tytułu
    Sapolsky, R. M. (2010). Dlaczego zebry nie mają wrzodów? PWN.
  • we wzorach chemicznych i nazwach związków chemicznych
  • NaCl, LSD
  • w symbolach funkcji matematycznych
  • sin, tan, log
  • w niestatystycznych indeksach dolnych przy statystycznych symbolach lub wyrażeniach matematycznych
  • Mwiek
  • w zapisie liter greckich
  • α, β
  • w zwykłym akcentowaniu (kursywa jest akceptowalna, jeśli bez niej nie można przekazać akcentu zdaniowego; zasadniczo jednak należy do tego celu używać środków składniowych, zwłaszcza odpowiedniego szyku wyrazów)
  • w literach tworzących skrótowiec
  • Narodowe Centrum Nauki (NCN)

LICZBY I STATYSTYKI  Liczebniki

Zapis cyframi czy słownie?
Zapis cyframi

Należy używać cyfr:

  • do zapisu wartości powyżej 10 (włącznie); do zapisu wartości poniżej 10 należy używać wyrazów
  • gdy bezpośrednio poprzedzają jednostkę pomiaru
  • 5 mg 15 cm
  • w przypadku funkcji statystycznych lub matematycznych, ułamków dziesiętnych, procentów, proporcji, a także percentyli i kwartyli
  • pomnożony przez 5 0,33 ponad 50% grupy
  • gdy reprezentują czas, daty, wiek, uzyskane wyniki i punkty na skali, sumy pieniędzy i numery
  • 6 dni 1 h 30 min miał 2 lata zdobyła 4 punkty na 7-punktowej skali 5 zł około 8 miesięcy około 3 lata temu
  • gdy dotyczą szczególnego miejsca w numerowanym ciągu, części książek i tabel; zasada ta ma zastosowanie, kiedy numer następuje po wyrazie – w odwrotnej sytuacji zastosowanie mają ogólne reguły zapisu liczebników.
  • w tabeli 3 poziom 7 na rysunku 14 (ALE: w trzeciej tabeli, siódmy poziom, na 14. rysunku)
Należy zapisać słownie:
  • liczby od zera do dziewięciu (poza przypadkami opisanymi w poprzednim nagłówku)
  • każdą liczbę, która zaczyna zdanie, tytuł lub śródtytuł (gdy to jest możliwe, należy unikać zaczynania zdania od liczby)
  • Piętnaście procent badanych odmówiło odpowiedzi na to pytanie, 4% badanych odpowiedziało twierdząco, a 81% badanych – przecząco.
  • ułamki zwykłe
  • jedna trzecia osób w grupie
Bardzo duże liczby

Duże liczebniki
Zgodnie z regułami APA 7 grupy trzycyfrowe w dużych liczebnikach oddziela się za pomocą przecinków (np. 1,000 lub 1,500,000). Jest to niezgodne z zasadą polskiej pisowni, według której grupy trzycyfrowe w dużych liczebnikach należy oddzielać za pomocą twardej spacji. Zasada ta dotyczy wyłącznie liczb składających się z więcej niż czterech cyfr.
25 000, 750 820, 1 650 321 ale: 1000, 5000

NIE oddzielać
Według APA 7 nie należy oddzielać grup trzycyfrowych w przypadku zapisu numerów stron, liczb binarnych, numerów seryjnych, stopni temperatury, oznaczeń częstotliwości akustycznych, a także stopni swobody. Według zasad języka polskiego nie należy dzielić na grupy trzycyfrowe również cyfr po przecinku dziesiętnym (zasada ta jednak nie ma istotnego znaczenia dla psychologicznych tekstów naukowych, ponieważ w takich tekstach raczej nie znajdą się ułamki dziesiętne z co najmniej pięcioma miejscami po przecinku). Reguły dotyczące stosowania (lub nie) separatorów między grupami trzycyfrowymi obowiązują zarówno w tekście głównym, jak i w tabelach i na rysunkach, np. gdy w tabeli podaje się liczebności dużych prób, należy odseparować grupy trzycyfrowe. Co ważne, gdyby w tabeli w pracy w języku polskim znalazły się pod sobą liczby czterocyfrowe i dłuższe, należałoby zastosować spację także w zapisie liczb czterocyfrowych.

Ułamki dziesiętne i numeracja rzymska

Ułamki dziesiętne
Dwie reguły APA 7 dotyczące pisowni ułamków dziesiętnych są niezgodne z polską tradycją. Zgodnie z APA 7: (a) w zapisie ułamków dziesiętnych nie używa się przecinków, lecz kropek; (b) należy użyć zera przed kropką tylko w ułamku, który potencjalnie mógłby przekroczyć 1. Reguły te dotyczą języka angielskiego. Zgodnie z polską tradycją w zapisie ułamków dziesiętnych używa się przecinków, nie kropek. Zera przed przecinkiem w ułamku używa się nawet wtedy, gdy potencjalnie nie mógłby on przekroczyć 1 (np. korelacje, proporcje, poziomy istotności).
0,33 cm d Cohena = 0,60 p = 0,028

Zaokrąglanie

Miejsca po przecinku należy zaokrąglić tak bardzo, jak można to zrobić, zachowując precyzję znaczenia (można także przeskalować wyniki, aby zachowały precyzję mimo ograniczenia liczby miejsc po przecinku). Lepiej jest wymienić mniej cyfr, ponieważ łatwiej jest je zrozumieć i zapamiętać. Większość wyników zaokrągla się do od jednego do trzech miejsc po przecinku. W szczególności:

  • Korelacje, proporcje i statystyki testów wnioskowania statystycznego, takie jak t, F i χ2, powinny być zaokrąglone do dwóch miejsc po przecinku.
  • Średnie i odchylenia standardowe wyników grupowych uzyskanych na skalach wyrażonych w liczbach całkowitych (jak w przypadku większości kwestionariuszy) należy zaokrąglać do jednego miejsca po przecinku.
  • Należy podawać dokładne wartości p do dwóch lub trzech miejsc po przecinku; w przypadku wartości mniejszych od 0,001 stosuje się zapis p < 0,001.
    p = 0,123 p = 0,042 p = 0,007
    ale zamiast: p = 0,0003 zapisujemy: p < 0,001

Numeracja rzymska
Numeracja rzymska powinna być wprowadzona w przypadku zwyczajowo ustalonych terminów.
błąd II rodzaju
W zwykłym numerowaniu należy wybierać cyfry arabskie (np. tabela 2).

LICZBY I STATYSTYKI  Statystyki i równania

Ogólne zasady
Zasady

Statystyki można wpisywać w tekst, tabelę lub rysunek (wykres). Należy jednak uwzględnić poniższe zasady:

  • Jeśli prezentuje się trzy lub mniej liczb, należy spróbować wpisać je w zdanie.
  • Jeśli prezentuje się od czterech do 20 liczb, najpierw należy wziąć pod uwagę tabelę.
  • Jeśli prezentuje się więcej niż 20 liczb, rysunek (wykres) będzie prawdopodobnie najodpowiedniejszą formą.

Wyjaśnianie
Nie należy wstawiać odsyłaczy bibliograficznych do znanych i powszechnie używanych statystyk, a jedynie do tych mniej znanych i do tych, które są używane w niekonwencjonalny sposób, lub wtedy, gdy statystyka sama w sobie jest tematem danej pracy.

Wzory
Nie należy przytaczać znanych i powszechnie używanych wzorów. Wzory należy przytaczać jedynie wówczas, gdy są nowe, rzadkie lub są tematem danej pracy.

W tekście
W przypadku referowania statystyk opisowych w tabeli lub na rysunku nie trzeba powtarzać ich w tekście. Powinno się jednak wskazać tabelę lub rysunek, w których są one opisane, oraz podkreślić wagę niektórych z tych danych w tekście, jeśli pomagają one w interpretacji wyników.

Zapis symboli statystycznych
  • Terminy statystyczne w tekście należy pisać pełną nazwą, np. zamiast M, należy zapisać:
  • Średnie we wszystkich skalach były wysokie.
    Kiedy jednak termin statystyczny występuje w tekście razem z wartością matematyczną, zamiast wyrazu należy użyć symbolu lub skrótu.
    (Mgrupa1 = 16,6; Mgrupa2 = 18,2)
  • Parametry populacji zapisuje się greckimi literami, a estymatory – alfabetem łacińskim i kursywą.
  • Liczebność grupy badanej oznacza się dużą literą N (kursywą), liczebność części grupy badanej – małą literą n (również kursywą).
  • Znak procentu % zapisuje się wyłącznie wtedy, gdy poprzedza go wartość liczbowa (np. 18%, bez spacji między liczbą a znakiem); gdy tak nie jest, zapisuje się pełny wyraz procent (z wyjątkiem nagłówków tabel i legend rysunków, w których używa się zawsze znaku %).
  • Litery greckie, indeksy dolne i górne, które funkcjonują jako identyfikatory (tzn. nie jako zmienne) oraz skróty i skrótowce, które nie są zmiennymi (np. log) zapisuje się czcionką antykwową (prosty krój pisma, w odróżnieniu od pochylonej kursywy).
  • Wszystkie pozostałe symbole statystyczne zapisuje się kursywą.
  • Zazwyczaj powinno się wstawiać najpierw indeks dolny, a potem górny (z wyjątkiem matematycznego znaku prim: – taki znak powinien znaleźć się przed indeksem dolnym).
Zapis równań

Równania w tekście
Krótkie i proste równania należy podawać w ciągłym tekście. Nie powinny one przekraczać wysokości wiersza. By zapisać w tekście ułamki, należy użyć ukośnika (/) i odpowiednich nawiasów w następującej kolejności: (a + b) – najpierw okrągłe
[y + z (a + b)] – potem kwadratowe
{[y + z (a + b)] x + c} – na końcu klamrowe

Należy wstawiać spacje między poszczególne znaki równania.

Numerowanie równań
Jeśli proste równania muszą być ponumerowane dla ułatwienia odnoszenia się do nich w tekście, powinny być zapisane w oddzielnym akapicie. W oddzielnym akapicie zapisuje się również wszystkie skomplikowane równania. Wyróżnione w ten sposób równania należy ponumerować cyframi arabskimi wpisanymi w nawiasy okrągłe. Zgodnie z APA 7 owe numery powinny znajdować się blisko prawego marginesu strony. Ponieważ w innych naukach (np. matematyce) powszechnie stosowany jest zapis z lewej strony, który jest również łatwiejszy do wprowadzenia, proponujemy dopuszczenie numeracji z dowolnej strony. W całym tekście powinna być ona stosowana konsekwentnie z jednej wybranej strony.
a + b + b (3)
W przypadku odnoszenia się w tekście do danego równania należy zapisać numer równania w ten sposób:
równanie 3 lub trzecie równanie

LISTY UPORZĄDKOWANE  Listy w obrębie akapitu i w osobnych wierszach

Porządkowanie wątków w obrębie akapitu

PORZĄDEK
Kiedy w pracy naukowej wymienia się różne powiązane ze sobą informacje, zaprezentowanie ich w formie uporządkowanej listy może ułatwić czytelnikowi ich odbiór. Elementy uporządkowanej listy mogą być wymienione w jednym akapicie lub w kolejnych wierszach (punktory i numeracje).

W AKAPICIE
Aby uporządkować informacje wymienione w jednym zdaniu lub akapicie, należy stworzyć listę, której elementy są oznaczone za pomocą kolejnych liter alfabetu zapisanych w nawiasie okrągłym. Poszczególne elementy listy są oddzielone przecinkami lub – jeśli same zawierają przecinki – średnikami.
Wyróżniono trzy podgrupy: (a) osoby o wynikach niskich, (b) osoby o wynikach przeciętnych i (c) osoby o wynikach wysokich.
Wyróżniono trzy podgrupy: (a) osoby o wynikach niskich, które uzyskały poniżej 20 punktów; (b) osoby o wynikach przeciętnych, które uzyskały między 20 a 50 punktów; (c) osoby o wynikach wysokich, które uzyskały powyżej 50 punktów.

Porządkowanie wątków przy użyciu numeracji

Lista numerowana
Lista numerowana służy do porządkowania pełnych zdań lub akapitów. Jeżeli porządkowane treści nie są pełnymi zdaniami, należy zastosować oznaczenia literowe (jeśli preferowane jest wymienienie ich w obrębie jednego akapitu) lub punktory (jeśli preferowane jest wymienienie ich w osobnych wierszach). Za pomocą numerowanej listy można uporządkować np. kolejne kroki procedury badawczej lub wnioski sformułowane na podstawie wyników przeprowadzonych analiz.

Zapis numeracji

Aby zastosować listę numerowaną, należy skorzystać z odpowiedniej funkcji w edytorze tekstowym, wybierając opcję cyfr arabskich. Pierwsze słowo po numerze oraz pierwsze słowo każdego kolejnego zdania należy zapisać wielką literą.


Sformułowano następujące problemy badawcze:
  1. Czy między kobietami a mężczyznami występują istotne różnice w poziomie samooceny jawnej?
  2. Czy między kobietami a mężczyznami występują istotne różnice w poziomie samooceny ukrytej?
  3. Czy międzypłciowe różnice w zakresie samooceny zmieniają się wraz z wiekiem?
Porządkowanie wątków przy użyciu punktorów

Punktory
Kiedy porządkowane elementy nie są pełnymi zdaniami lub kiedy zastosowanie listy numerowanej mogłoby mylnie sugerować istotne znaczenie kolejności, w jakiej elementy zostały wymienione, należy zastosować punktory. W tym celu należy posłużyć się odpowiednią funkcją w edytorze tekstowym, wybierając dowolny kształt punktora (po zaakceptowaniu przesyłanego tekstu do druku kształt punktora zostanie zmieniony na preferowany przez wydawcę).

Zapis punktorów
Jeżeli porządkowane elementy są pełnymi zdaniami, należy rozpoczynać je wielką literą i kończyć kropką lub – jeżeli są pytaniami – znakiem zapytania. Jeżeli porządkowane elementy nie są pełnymi zdaniami, tekst po punktorze należy rozpocząć małą literą. W tej drugiej sytuacji uporządkowane elementy listy można zakończyć odpowiednio przecinkiem lub średnikiem lub też nie stawiać po nich żadnego znaku interpunkcyjnego. Zawsze jednak należy postawić kropkę po ostatnim elemencie wyliczenia.

TABELE I RYSUNKI  Tabele

Ogólne zasady
LOKOWANIE

Istnieją dwie możliwości lokowania tabel w pracy naukowej wysyłanej do publikacji. Pierwsza z nich to umieszczanie każdej tabeli na osobnej stronie za Bibliografią. Druga to wstawianie tabel w tekście po ich przywołaniu. W przypadku artykułu, należy zastosować opcję preferowaną przez czasopismo, do którego jest wysyłany. W przypadku prac dyplomowych, sugerujemy korzystanie z drugiej opcji. Kiedy tabele i rysunki są lokowane w tekście, należy mieć na uwadze następujące wytyczne:

  • dołożyć starań, aby tabela lub rysunek zmieściły się na jednej stronie
  • umieszczać tabelę lub rysunek po zakończonym akapicie (najlepiej tym, w którym tabela lub rysunek są wymienione po raz pierwszy)
  • jeżeli tabela lub rysunek znajdują się na stronie, na której występuje też tekst, należy wstawić po jednym pustym wierszu zarówno przed tabelą lub rysunkiem, jak i po nich.

Prawa autorskie
W przypadku wykorzystania w pracy tabel z innych źródeł, opatrzonych prawami autorskimi, należy umieścić w adnotacji pod daną tabelą informację o autorze i o właścicielu praw. W niektórych przypadkach konieczne może być uzyskanie zgody właściciela praw do materiału.

Numeracja tabel

Numeracja
Należy numerować wszystkie tabele obecne w pracy cyframi arabskimi w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się za pierwszym razem w tekście.
tabela 1, tabela 2, tabela 3
Zgodnie z regułami APA 7 słowo tabela w tekście pisane jest wielkimi literami. Jest to jednak niezgodne z regułami języka polskiego. Zgodnie z polską ortografią słowo tabela użyte w środku zdania pisane jest małą literą.

Literki
Nie należy w numeracji tabel używać przyrostków literowych (np. tabela 5a jest niepoprawnym zapisem). Jeśli praca zawiera załączniki z tabelami, rysunkami lub wykresami, należy je również kolejno ponumerować, lecz cyfry poprzedzić odpowiednią literą oznaczającą część załącznika.
tabela A1
(oznacza pierwszą tabelę z Załącznika A)
tabela B3
(oznacza trzecią tabelę z Załącznika B)
Sugerujemy, aby w analogiczny sposób numerować kolejne tabele zamieszczone w Materiałach uzupełniających, tj. poprzedzać numer tabeli np. dużą literą „M”.
tabela M1
(oznacza pierwszą tabelę w Materiałach uzupełniających)

Zawartość tabeli

OPIS TABELI
Oprócz numeru każda tabela powinna być opatrzona tytułem zwięźle opisującym jej zawartość. Tytuł tabeli zapisywany jest kursywą. Po określeniu Tabela X, zapisanym pogrubioną czcionką, oraz po jej tytule nie stawia się kropek.
Tabela 1
Tytuł tabeli

DAJ NAGŁÓWKI
Każda (także pierwsza) kolumna musi być opatrzona krótkim nagłówkiem. Pierwszy wyraz nagłówka należy zaczynać wielką literą.

WSKAŹNIKI
Różne wskaźniki (np. średnią, skośność) należy prezentować w oddzielnych kolumnach. Jeśli tabela zawiera estymatory (np. średnie czy korelacje), należy również, gdy jest to możliwe, podać przedziały ufności (określając przyjęty poziom prawdopodobieństwa, np. 95%).

NIE WYJAŚNIAJ
Jeśli w nagłówkach kolumn tabeli użyto standardowych symboli i skrótów dla nietechnicznych terminów (np. %, nr) czy statystyk (np. SD, M, χ2), nie trzeba ich wyjaśniać w adnotacji pod tabelą.

WYJAŚNIAJ
Skróty terminów technicznych, nazw grup itp. wymagają wyjaśnienia w tytule tabeli lub w głównej adnotacji pod tabelą.

PISOWNIA
Tytuł tabeli i skróty statystyczne (poza literami greckimi i akronimami, jak np. CFI czy RMSEA) w tabeli należy zapisywać kursywą.

Formatowanie tabeli

Interlinia
Interlinia wewnątrz tabeli może wynosić jedną, półtorej lub dwie domyślne odległości dostępne w edytorze tekstowym. Interlinia w tytule i adnotacji powinna być podwójna.

Wielką literą
Tekst w każdej komórce tabeli powinien się rozpoczynać wielką literą, jeżeli tworzą go pełne zdania. Pojedyncze słowa lub wyrażenia w komórkach tabeli mogą się rozpoczynać małą literą.

Czcionka
Wewnątrz tabeli, w jej tytule i w adnotacji należy użyć tej samej czcionki, co w tekście głównym. Jest to nowa reguła, która pojawiła się w APA 7 w miejsce reguły obowiązującej w APA 6, zgodnie z którą wewnątrz tabeli należy używać zawsze czcionki bezszeryfowej (w przeciwieństwie do tekstu głównego).

Wyrównanie tekstu
Nagłówki kolumn powinny być wyśrodkowane w poziomie i wyrównane do góry w pionie. Zawartość komórek w pierwszej kolumnie powinna być wyrównana do lewej, ale może być wyśrodkowana, gdy jest krótsza niż nagłówek kolumny (np. pojedyncze liczby). Zawartość komórek w pozostałych kolumnach tabeli powinna być wyśrodkowana, jednak dłuższy tekst w komórkach może być wyrównany do lewej. Wartości liczbowe mogą (ale nie muszą) być dodatkowo wyrównane według przecinka w ułamku.

Wielkość tabeli
Jeśli tabela zajmuje więcej niż jedną stronę, należy na każdej stronie powtórzyć nagłówki jej kolumn. Najlepiej zrobić to za pomocą odpowiedniej funkcji w edytorze tekstowym, np. korzystając z opcji „Powtórz jako wiersz nagłówka na początku każdej strony” w MS Word. Jeśli tabela jest zbyt szeroka, aby zmieścić się na stronie, należy zmienić orientację strony na poziomą, a jeżeli to nie wystarcza – kontynuować tabelę na kolejnej stronie i powtórzyć pierwszą kolumnę. Dużą tabelę można też podzielić na dwie mniejsze, z których każda zmieści się na jednej stronie.

Linie tabeli
Linie tworzące tabelę należy ograniczyć tylko do linii poziomych na górze tabeli (linii stanowiącej granicę tabeli oraz linii oddzielających nagłówki poszczególnych kolumn od np. wyników tabeli) oraz linii umieszczonych na dole tabeli (linii stanowiącej granicę tabeli oraz ewentualnie linii oddzielającej zsumowane wyniki na dole tabeli od poszczególnych wyników w tabeli). Dopuszczalne jest także stosowanie linii poziomych do wyróżniania dodatkowych nagłówków wewnątrz tabeli (table spanners) lub w dużych tabelach, jeżeli zwiększają jej czytelność.

TABELE I RYSUNKI  Rysunki

Ogólne zasady

ZNACZENIE
Terminem rysunek określane są wszelkie graficzne przedstawienia informacji w pracy, które nie są tabelami, włączając wykresy, schematy, zdjęcia i inne.

LOKOWANIE

Istnieją dwie możliwości lokowania rysunków w pracy naukowej wysyłanej do publikacji. Pierwsza z nich to umieszczanie każdego rysunku na osobnej stronie za Bibliografią. Druga to wstawianie rysunków w tekście po ich przywołaniu. W przypadku artykułu, należy zastosować opcję preferowaną przez czasopismo, do którego jest wysyłany. W przypadku prac dyplomowych, sugerujemy korzystanie z drugiej opcji. Kiedy tabele i rysunki są lokowane w tekście, należy mieć na uwadze następujące wytyczne:

  • dołożyć starań, aby tabela lub rysunek zmieściły się na jednej stronie
  • umieszczać tabelę lub rysunek po zakończonym akapicie (najlepiej tym, w którym tabela lub rysunek są wymienione po raz pierwszy)
  • jeżeli tabela lub rysunek znajdują się na stronie, na której występuje też tekst, należy wstawić po jednym pustym wierszu zarówno przed tabelą lub rysunkiem, jak i po nich.

Prawa autorskie
W przypadku wykorzystania w pracy rysunków z innych źródeł, opatrzonych prawami autorskimi, należy umieścić w adnotacji pod danym rysunkiem informację o autorze i o właścicielu praw. W niektórych przypadkach konieczne może być uzyskanie zgody właściciela praw do materiału.

Numeracja rysunków

NUMERACJA
Należy numerować wszystkie rysunki obecne w pracy cyframi arabskimi w takiej kolejności, w jakiej pojawiają się za pierwszym razem w tekście. Jeśli jeden rysunek składa się z kilku oddzielnych części, sposobem na ich oznaczenie jest wykorzystanie dodatkowych oznaczeń literowych, np. A, B.
rysunek 1, rysunek 2, część A rysunku 3
Zgodnie z regułami APA 7 słowo rysunek w tekście pisane jest wielkimi literami. Jest to jednak niezgodne z regułami języka polskiego. Zgodnie z polską ortografią słowo rysunek użyte w środku zdania pisane jest małą literą.

Literki
Jeśli praca zawiera załączniki z tabelami, rysunkami lub wykresami, należy je również kolejno ponumerować, lecz cyfry poprzedzić odpowiednią literą oznaczającą część załącznika.
rysunek A1
(oznacza pierwszy rysunek z Załącznika A)
rysunek B3
(oznacza trzeci rysunek z Załącznika B)
Sugerujemy, aby w analogiczny sposób numerować kolejne rysunki zamieszczone w Materiałach uzupełniających, tj. poprzedzać numer rysunku np. dużą literą „M”.
rysunek M1
(oznacza pierwszy rysunek w Materiałach uzupełniających)

Opis i formatowanie rysunku

Opis rysunku
Rysunek posiada tytuł, który jest umieszczany nad wizualną reprezentacją informacji i zapisywany kursywą, bez kropki na końcu. W wierszu ponad tytułem należy zapisać pogrubioną czcionką wyrażenie Rysunek X z numerem rysunku w miejscu X. Pod rysunkiem mogą znajdować się różne rodzaje adnotacji (opisane w Standardach).

Legenda
Jeśli rysunek tego wymaga, należy również dołączyć do niego legendę. Legenda wyjaśniająca symbole zawarte na rysunku powinna być umieszczona wewnątrz niego, ponieważ jest jego integralną częścią. Jeśli jednak legenda nie mieści się w granicach rysunku, należy ją umieścić pod nim lub nad nim. Symbole, które nie zostały wyjaśnione w legendzie, należy objaśnić w adnotacji głównej pod rysunkiem.

Czcionka
Wewnątrz rysunku należy używać czytelnej, najlepiej bezszeryfowej czcionki (np. Arial, Calibri, Helvetica). Wielkość czcionki powinna się zawierać w granicach od 8 do 14 punktów. Czcionka w tytule i adnotacji powinna być taka jak w całej pracy.

TABELE I RYSUNKI  Adnotacje

Ogólne zasady

RODZAJE
W zależności od rodzaju prezentowanej informacji wyróżnia się trzy rodzaje adnotacji umieszczanych pod tabelą lub rysunkiem: adnotacja główna, adnotacja szczegółowa oraz adnotacja prawdopodobieństwa.

POD
Adnotacje wypisuje się pod tabelą lub rysunkiem. Każdy rodzaj adnotacji zaczyna się od nowej linii i kończy się kropką. Adnotacje danego rodzaju oddzielane są średnikiem lub kropką.

Adnotacja
Jeśli wśród adnotacji znajdują się adnotacje pierwszego rodzaju, poprzedza się je słowem Adnotacja, pisanym kursywą i zakończonym kropką. Jeśli znajdują się wyłącznie adnotacje drugiego i/lub trzeciego rodzaju, nie poprzedza się ich tym określeniem.

Dokładnie
Nie wszystkie tabele i rysunki wymagają adnotacji. Jeżeli jest to możliwe, lepiej jest podać dokładne wartości p w tabeli (np. 0,235 lub 0,008; wartości mniejsze od 0,001 należy zapisać jako < 0,001), niż wprowadzać oznaczenia gwiazdkowe dla poszczególnych poziomów istotności przy wartościach statystyk testowych.

Interlinia
Interlinia w adnotacji powinna być podwójna.

Adnotacja główna

Adnotacja główna (general note) zawiera podstawowe informacje wyjaśniające zawartość tabeli lub rysunku (np. co oznacza użycie w tabeli kursywy lub pogrubionej czcionki). Kończy ją wyjaśnienie skrótów i symboli zawartych w tabeli lub rysunku. Jeśli tabela lub rysunek zostały zaczerpnięte z innego źródła, należy na końcu tej adnotacji dołączyć informację o oryginalnym ich pochodzeniu.
Źródło: Adres bibliograficzny wg reguł opisanych w Standardach

Adnotacja szczegółowa

Adnotacja szczegółowa (specific note), pojawiająca się w nowym wersie pod główną adnotacją, dotyczy poszczególnych kolumn, rzędów lub komórek tabeli (np. informuje o wielkości badanej próby) lub fragmentu rysunku. Oznacza się ją poprzez indeks górny kolejnymi literami alfabetu (np. a, b, c), które pojawiają się również przy tekście w odpowiednich komórkach tabeli lub fragmentach rysunku. Indeksy należy wprowadzać w sposób uporządkowany, od lewej do prawej i od góry do dołu tabeli/rysunku. Kolejne adnotacje szczegółowe umieszcza się jedna obok drugiej, zwykle nie zaczyna się ich od nowego wiersza, choć jest to dopuszczalne w przypadku długich opisów. Zgodnie z APA 7 indeks górny należy oddzielić od tekstu za pomocą spacji zarówno w komórkach tabeli (spacja przed indeksem), jak i w adnotacji (spacja po indeksie). W polskich pracach naukowych należy jednak stosować reguły języka polskiego, zgodnie z którymi przed indeksem górnym w komórkach tabeli lub na rysunku nie wstawia się spacji (ale wstawia się ją po indeksie w adnotacji).
Zapis w komórce tabeli:
Płeća
Zapis w adnotacji:
a Mężczyzna = 1, kobieta = 2. b Warunek kontrolny = 0, warunek eksperymentalny = 1.

Adnotacja prawdopodobieństwa

Adnotacja dotycząca prawdopodobieństwa (probability note) pojawia się w nowym wersie pod adnotacją szczegółową i wyjaśnia użycie w tabeli/rysunku wszystkich oznaczeń (wartości p) z gwiazdką (np. *, **, ***). Odsyłacze gwiazdkowe (*, **, ***) umieszczane są w tabeli/rysunku obok wartości statystyk testowych (np. t, F lub r) według poziomu istotności zaobserwowanej prawidłowości, tzn. od jednej gwiazdki (poziom 0,05) do trzech gwiazdek (poziom 0,001). Jeżeli wartości p są prezentowane w tabeli/rysunku, nie ma potrzeby stosowania oznaczeń gwiazdkowych (stosuje się je tylko wtedy, gdy w tabeli/rysunku prezentowane są same wartości statystyk testowych, bez p). Zgodnie z APA 7 nie należy oddzielać gwiazdek od tekstu za pomocą spacji w komórkach (brak spacji przed gwiazdką) ani w adnotacji (brak spacji po gwiazdce). Jednak w pracach naukowych w języku polskim należy stosować w tym przypadku jednolite zasady zapisu indeksów górnych, tzn. nie wstawiać spacji przed oznaczeniem gwiazdkowym w tabeli / na rysunku, ale wstawiać ją po oznaczeniu gwiazdkowym w adnotacji.
Zapis w komórce tabeli:
0,25*
Zapis w adnotacji:
* p < 0,05; ** p < 0,01; *** p < 0,001.

ZAPIS BIBLIOGRAFII  Podstawowe schematy

Artykuł w czasopiśmie
NUMER

Numer zeszytu (issue) należy podawać w przypadku każdego czasopisma posiadającego numerowane zeszyty.

Nazwisko1, X., Nazwisko2, X. Y., Nazwisko3, Z. (rok). Tytuł artykułu. Tytuł Czasopisma, nr rocznika(nr zeszytu), strona początku–strona końca. Kowalski, J., Nowak, A. B., Smith, Z. (2020). Osobliwości pamięci długotrwałej u osób wchodzących w okres adolescencji. Pamięć, 4(13), 21–34.

DOI

W przypadku artykułu posiadającego Digital Object Identifier (DOI) – numer DOI należy podać na końcu zapisu bibliograficznego w formie linku.

Nazwisko1, X., Nazwisko2, X. Y. (rok). Tytuł artykułu. Tytuł Czasopisma, nr rocznika(nr zeszytu), strona początku–strona końca. https://doi.org/xxxxx Kowalski, J., Nowakowska, A. B., Smith, Z. (2020). Osobliwości pamięci długotrwałej. Pamięć, 4(13), 21–34. https://doi.org/10.1007/s12144-018-1955

zamiast stron

W przypadku artykułu w czasopiśmie stosującym numerację artykułów zamiast numeracji stron w zeszycie – w miejscu przeznaczonym na numer stron należy wpisać słowo artykuł, a następnie podać jego numer. Według APA 7 słowo Article jest zapisywane wielką literą – reguła ta jednak nie ma zastosowania w języku polskim, w związku z czym w niniejszych Standardach proponujemy zapis jego odpowiednika od małej litery.

Nazwisko1, X., Nazwisko2, X. Y. (rok). Tytuł artykułu. Tytuł Czasopisma, nr rocznika(nr zeszytu), artykuł xxx. Kowalski, J., Nowakowska, A. B., Smith, Z. (2020). Osobliwości pamięci długotrwałej. Pamięć, 4(13), artykuł 452.

Książka i rozdział w książce
Bez miasta

W APA 7 zrezygnowano z podawania w zapisach bibliograficznych miejsca (tj. miasta i kraju) wydania książek.

Nazwisko1, X., Nazwisko2, X. Y. (rok). Tytuł książki. Wydawnictwo. Kowalski, J., Nowakowska, A. B. (2020). Opowieści akademickie. WPWA.

RED.

Książka napisana pod redakcją:

Nazwisko, X. (red.). (rok). Tytuł książki. Wydawnictwo. Kowalski, J. (red.). (2020). Opowieści akademickie. WPWA.

Rozdział

Rozdział w pracy zbiorowej:

Nazwisko, X. (rok). Tytuł rozdziału. W: Y. Nazwisko i B. Nazwisko (red.), Tytuł książki (s. strona początku–strona końca). Wydawnictwo. Smith, Z. (2020). Historia Joasi z bioinżynierii. W: J. Kowalski i A. B. Nowakowski (red.), Opowieści akademickie (s. 12–23). WPWA.

W tym przypadku APA 7 proponuje zapis bibliograficzny bez użycia dwukropka po przyimku W (In), pisanym dużą literą. W polskim zapisie jednak przyjmujemy zasadę pisania dwukropka po W. W pozycji bibliograficznej stosujemy zapis W jako wielkiej litery, podczas gdy w informacji o prawach autorskich podawanej w przypisie dolnym lub pod tabelą albo rysunkiem stosujemy w tym przypadku małą literę w. Wynika to z faktu, że w informacji o prawach autorskich przyimek w jest poprzedzony przecinkiem, a nie kropką, jak ma to miejsce w pozycji bibliograficznej.

DOI

Rozdział w kolejnym wydaniu pracy zbiorowej, posiadającym numer DOI:

Nazwisko1, X., Nazwisko2, Y. (rok). Tytuł rozdziału. W: Z. Nazwisko (red.), Tytuł książki (wyd. nr wydania, s. strona początku–strona końca). Wydawnictwo. https://doi.org/xxxxx Kowalski, J., Nowak, A. B. (2020). Historia Asi. W: J. Kowalski (red.), Opowieści akademickie (wyd. 2, s. 12–23). WPWA. https://doi.org/10.1007/s12144-018-1955

Teksty z Internetu
Zapis podstawowy

W przypadku tekstu na stronie internetowej, który nie jest artykułem w czasopiśmie, książką ani rozdziałem w książce – należy podać autora, datę publikacji (jeśli jest znana), tytuł, a następnie adres strony internetowej:

Nazwisko, X. (rok). Tytuł tekstu. https://xxxxx Kowalski, J. (2020). Opowiastki. https://liberilibri.pl

Data nieznana

Jeżeli data publikacji tekstu znajdującego się na stronie internetowej nie jest znana, należy w miejscu daty wpisać b.d. oraz wskazać datę pobrania tekstu, używając sformułowania Pobrane dokładna data z: adres strony internetowej (bez kropki na końcu):

Nazwisko, X. (b.d.). Tytuł tekstu. Pobrane dzień miesiąc rok z: https://xxxxx Kowalski, J. (b.d.). Opowiastki. Pobrane 24 marca 2020 z: https://liberilibri.pl

Wystąpienie konferencyjne
Referat

W przypadku wystąpienia konferencyjnego należy podać nazwiska wszystkich autorów, dokładny czas trwania całej konferencji, tytuł wystąpienia, rodzaj wystąpienia, pełną nazwę konferencji oraz miejsce konferencji (miasto i kraj, a w przypadku miasta w Stanach Zjednoczonych także skrótowiec nazwy stanu).

Nazwisko, X. (dzień początku–dzień końca konferencji miesiąc rok). Tytuł referatu [referat]. Nazwa Konferencji, Miasto, Państwo. Andrzejewska, W. (18–20 września 2019). Kwadratowy model cech osobowości [referat]. XI Konferencja Psychologii Cech, Wrocław, Polska.

plakat

Nazwisko1, X., Nazwisko2, Z. (dzień początku–dzień końca konferencji miesiąc rok). Tytuł plakatu [plakat]. Nazwa Konferencji, Praga, Czechy. Kowalski, A., Nowak, B. (29 lipca–2 sierpnia 2019). Similarities between ants and elephants [plakat]. Conference on Wild Life, Praga, Czechy.

sympozjum
(przew. = przewodniczący):

Nazwisko1, X., Nazwisko2, Y., Nazwisko3, Z. (dzień początku–dzień końca konferencji miesiąc rok). Tytuł wystąpienia. W: X. Nazwisko4 (przew.), Tytuł sympozjum [sympozjum]. Nazwa Konferencji, Miasto, ew. stan, Państwo. Wiśniewska, J., Kotowska, M., Biały, K. (24–27 lipca 2017). Who are you Mr Cook? W: S. Zamojski (przew.), Different views on identity crisis in modern world [sympozjum]. Conference on Identity, Riverside, CA, USA.

Według APA 7 nazwy rodzajów wystąpień (Paper presentation, Poster presentation, Symposium), a także nazwa odpowiednika przewodniczącego (Chair) są zapisywane wielkimi literami. Taki zapis jest jednak niezgodny z regułami polskiej pisowni, dlatego też w niniejszych Standardach proponujemy zapis tych nazw małymi literami.

Format zapisu bibliograficznego dla publikacji pokonferencyjnych jest zgodny z formatem zapisu bibliograficznego dla artykułu opublikowanego w czasopiśmie, książki pod redakcją lub rozdziału w książce pod redakcją – w zależności od formy publikacji.

Prace dyplomowe
Niepublikowana

W przypadku prac dyplomowych postać zapisu bibliograficznego zależy od tego, czy praca została opublikowana w ogólnodostępnej bazie lub archiwum, czy jest pracą niepublikowaną. Format zapisu bibliograficznego dla prac niepublikowanych jest następujący:

Nazwisko, X. (rok). Tytuł dysertacji doktorskiej [niepublikowana rozprawa doktorska]. Nazwa Instytucji Nadającej Stopień Naukowy. Kowalski, J. (2020). Mechanizmy uwagi pracujących zdalnie właścicieli kotów [niepublikowana rozprawa doktorska]. Uniwersytet Nibylandii.

Nazwisko, X. (rok). Tytuł pracy magisterskiej [niepublikowana praca magisterska]. Nazwa Instytucji Nadającej Tytuł Zawodowy. Kowalski, J. (2020). Wpływ kota na poziom koncentracji podczas pracy [niepublikowana praca magisterska]. Uniwersytet Nibylandii.

W bazie

W powyższych zapisach bibliograficznych nazwa instytucji jest podawana jako źródło. W zapisach bibliograficznych odnoszących się do opublikowanych prac dyplomowych nazwa instytucji jest zapisywana w nawiasie kwadratowym, natomiast źródłem jest baza lub archiwum.

Nazwisko, X. (rok). Tytuł dysertacji doktorskiej [rozprawa doktorska, Nazwa Instytucji Nadającej Stopień Naukowy]. Nazwa Bazy lub Archiwum. https://xxxxx Nowak, J. (2020). Mechanizmy uwagi pracujących zdalnie właścicieli kotów [rozprawa doktorska, Uniwersytet Nibylandii]. Archiwum Nibylandii. https://archnib.nib

ZAPIS BIBLIOGRAFII  Formatowanie

Ogólne zasady

Do Bibliografii
Należy pamiętać, aby wszystkie pozycje cytowane w tekście zasadniczym znalazły się w Bibliografii. Zasada ta nie dotyczy przekazów ustnych, których zapis nie jest ogólnodostępny oraz pozycji cytowanych w przytaczanych dosłownie fragmentach innych publikacji.

Liczba autorów
W zapisie bibliograficznym należy wymienić nazwiska (wraz z inicjałami imion) wszystkich autorów, jeżeli ich liczba nie przekracza 20. Jeżeli liczba autorów publikacji wynosi 21 lub więcej, należy zapisać nazwiska i inicjały imion pierwszych 19 autorów, następnie po przecinku wstawić wielokropek i podać nazwisko (wraz z inicjałami imienia lub imion) ostatniego autora. Pomiędzy inicjałami imion autorów należy wstawiać pojedynczą spację. Wielokropek w języku angielskim jest zapisywany bez nawiasu, natomiast w języku polskim zapisujemy go w nawiasie kwadratowym […], jak w przypadku pominięcia w cytacie.

Prace niepublikowane
ZAPIS Podstawowy

Jeżeli źródło nie zostało opublikowane, po tytule tekstu należy zamieścić w nawiasie kwadratowym wyrażenie niepublikowany maszynopis. Jako datę należy podać rok powstania tekstu. Jeżeli znane jest miejsce powstania tekstu (np. uniwersytet lub wydział uniwersytetu), należy zawrzeć informację o nim w zapisie bibliograficznym. Jeżeli tekst został opublikowany nieformalnie na stronie internetowej, adres do niej należy zamieścić na końcu zapisu bibliograficznego.


Nazwisko1, X. (rok). Tytuł tekstu [niepublikowany maszynopis]. Nazwa Wydziału, Nazwa Uniwersytetu. https://xxxxx Kowalski, J. (2021). O pieśniach [niepublikowany maszynopis]. Wydział Pieśni, Uniwersytet Nibylandii. https://nibylanddd.nib

W druku

W przypadku cytowania prac, które zostały przyjęte do druku, ale data ich publikacji nie jest jeszcze znana, w miejscu daty należy wpisać w druku.


Nazwisko1, X. (w druku). Tytuł artykułu. Tytuł Czasopisma. Kowalski, J. (w druku). Śpiewanie na głos. Pieśni Wszelakie.

W procesie

Jeżeli cytowana praca została wysłana do publikacji, ale nie została jeszcze zaakceptowana, w miejscu przeznaczonym na datę należy podać rok powstania pracy, a w nawiasie kwadratowym po tytule tekstu zapisać wyrażenie maszynopis wysłany do publikacji. W przypadku cytowania pracy, która nie została jeszcze ukończona, należy podać rok powstania tej wersji, z której korzystano, a w nawiasie kwadratowym wpisać maszynopis w przygotowaniu.

Nazwisko, X. (rok). Tytuł tekstu [maszynopis wysłany do publikacji]. Nazwa Wydziału, Nazwa Uniwersytetu. https://xxxxx Smith, J. (2020). O pieśniach [maszynopis wysłany do publikacji]. Wydział Pieśni, Uniwersytet Nibylandii. https://nbl.nb

W powyższych schematach można pominąć nazwę wydziału i nazwę uniwersytetu, jeśli nie są znane, a także adres URL, jeśli teksty nie zostały nieformalnie opublikowane na stronie internetowej.


Jeżeli artykuł został opublikowany nieformalnie w serwisie do publikowania preprintów lub w instytucjonalnym (np. uniwersyteckim) repozytorium, należy przygotować zapis bibliograficzny według schematu:

Nazwisko, X. (rok). Tytuł tekstu. Nazwa Bazy lub Archiwum. https://doi.org/xxxxx lub https://xxxxx Kowalski, J. (2020). O pieśniach średniowiecznych. Państwowe Archiwum Nibylandii. https://nbl.nib

Skróty
wyd.

odpowiednik w języku angielskim: ed.
wydanie – stosowany do wskazania numeru wydania książki, z której korzystano, podawany w nawiasie okrągłym po tytule książki

wyd. zmien.

odpowiednik w języku angielskim: Rev. ed.
wydanie zmienione

red.

odpowiednik w języku angielskim: Ed. (Eds.)
pod redakcją – stosowany w zapisie bibliograficznym dotyczącym rozdziału w pracy zbiorowej

przeł./tłum.

odpowiednik w języku angielskim: Trans.
przełożył/przetłumaczył – w przypadku przekładów prac opublikowanych oryginalnie w innym języku

b.d.

odpowiednik w języku angielskim: n.d.
brak daty

s.

odpowiednik w języku angielskim: p. (pp.)
strona/strony – stosowany do wskazania numerów stron, na których znajduje się cytowany rozdział z pracy zbiorowej; nie stosuje się go w przypadku artykułów opublikowanych w czasopiśmie – w tym przypadku numery stron nie są poprzedzone żadnym skrótem

t.

odpowiednik w języku angielskim: Vol.
numer tomu – stosowany w przypadku publikacji książkowych, podawany w nawiasie okrągłym po tytule książki, np. Psychologia różnic indywidualnych (wyd. 2, t. 3)